Wat voor veel problemen op het gebied van energie en milieu geldt, geldt ook voor de bestrijding van die problemen: ze betreft de lange termijn. De samenleving heeft tijd nodig om zich op noodzakelijke veranderingen in te stellen en om op een zuiniger en zorgvuldiger, meer duurzame manier met de natuurlijke omgeving om te gaan. Toekomst-studies, die anticiperen op wat komen gaat en wat moet veranderen, zijn op dit terrein daarom van grote betekenis.

Maar er kleven ook nadelen en risico’s aan, zoals het beroemde rapport van de Club van Rome uit 1972 heeft laten zien. Een aantal waarschuwingen die het rapport bevatte, bleek achteraf voorbarig. Er was te weinig rekening gehouden met technologische vernieuwing en vervanging van schaarse door minder schaarse materialen. Het enige dat er op zit is om de trends zo zorgvuldig mogelijk in kaart te brengen; de vooronderstellingen die men hanteert zo duidelijk mogelijk te expliciteren. Op basis daarvan kan dan het debat gevoerd worden over de (soms: zeer ingrijpende) keuzes waartoe de voorspelde ontwikkeling dwingt; over de prijs die betaald moet worden voor die keuze – en over de prijs die betaald moet worden als een keuze achterwege blijft. De navolgende studie voldoet aan deze criteria.

Tot stand gekomen op initiatief van een aantal deskundige PvdA-leden (binnen het verband van de Landelijke werkgroep milieu en energie van de PvdA) levert het gedegen en uitdagend discussiemateriaal op over een belangrijk politiek vraagstuk: de toekomst van de (nationale, Europese, mondiale) energievoorziening, in relatie tot economische ontwikkeling, voorzieningszekerheid en bescherming van natuur en milieu. De Wiardi Beckman Stichting publiceert het rapport met veel plezier op haar website (als eerste WBS-internet-uitgave) en zal de discussie over het rapport met kracht stimuleren. In dat kader verschijnt o.a. een samenvatting in het maandblad Socialisme & Democratie (zomer 2004) en wordt op 11 september van dit jaar een conferentie naar aanleiding van de studie georganiseerd. We bedanken de auteurs, en de redacteuren onder hen in het bijzonder, hartelijk voor het vele werk dat in de voorbereiding van het rapport is gaan zitten.

Dit rapport is bijgevoegd als pdf.