Van de theatermakers

Theatercollectief Opening Statement speelde in 2020 de voorstelling Class Warfare Forever. In deze satire geven de makers uiting aan hun verbazing en frustratie over de inrichting van het economisch systeem in Nederland. Voor S&D selecteerde zij de openingsdialoog waarin de goedlachse Reinier op even hilarische als verwarrende wijze leert dat hij niet in dienst is als schoonmaker, maar poetst als zelfstandig autonoom ondernemer.

Onze voorstelling start in de nabije toekomst en beslaat een periode van zo’n vijftig jaar. De stijl van de voorstelling is fragmentarisch, snel en taalkundig. Het podiumbeeld is kaal: drie acteurs op twee podiumdelen, natuurlijk licht, een krat aan rekwisieten.  

De toeschouwer ziet fragmenten van de levens van twee personages: Reinier, een ras-Amsterdamse dertiger die met enthousiasme van baan naar baan hopt tot hij op 58-jarige leeftijd zijn baan verliest en merkt dat hij nergens meer aan de slag kan. En Frieda, begin twintig, die probeert in de verstikkende Amsterdamse woningmarkt de dakloosheid voor te blijven. Twee paden van economische klassenverdeling: werk en woning.

In de voorstelling zit ook de stem van de macht verweven. Deze wordt vertegenwoordigd door een succesvolle ondernemer, een politicus en een econoom. Invloedrijke stemmen die ruim baan krijgen in het maatschappelijk debat over de inrichting van de samenleving en de economie. Hun top-down ideeën klinken prachtig, maar zijn totaal losgezongen van de realiteit waarin Reinier en Frieda leven.  

Het toekomstbeeld dat we in de voorstellingen schetsen is een extreme van het huidige, reële economisch systeem. Door de meest extreme vorm daarvan te laten zien benadrukken we de verwoestende onrechtvaardigheid die individuele en systematische hebzucht en ontmenselijking nu al voortbrengt. We maken in Class Warfare Forever ook het wettelijk kader zichtbaar dat economische uitbuiting, huisjesmelken, exorbitante vormen van zelfverrijking en overconsumptie faciliteert.

In het maakproces kwamen we tot de ontluisterende gewaarwording dat de realiteit dikwijls onze fictie inhaalde. Zo lanceerde Helpling nog voor de première van ons toneelstuk een grote postercampagne in Nederland. Dit ‘schoonmaakplatform’ doet precies wat tijdens het schrijven van de eerste scene van onze voorstelling nog een fictieve dystopische fantasie was: schoonmakers ontdoen van hun arbeidsvoorwaarden onder het mom van zelfstandig ondernemerschap.

Joeri Heegstra, Claire Bender & Samir Veen.
Theatercollectief Opening Statement

Class Warfare Forever

HUMAN RESOURCER:
Nou, Reinier, we starten ‘m even op heb je de app geïnstalleerd?

REINIER:
Ja als medewerker heb ik me geregistreerd ik heb een dinge gehad bevestigingsmail.

HUMAN RESOURCER:
Schoonmaker.

REINIER:
Ja
dat zei ik.

HUMAN RESOURCER:
Niet
jij zei: medewerker.

REINIER:
Precies
Schoonmaakmedewerker.

HUMAN RESOURCER:
Je bent geen medewerker
jij bent niet bij ons in dienst.

REINIER:
Werknemer
dat bedoel ik

HUMAN RESOURCER:
Nee, jij bent een werkgever!

REINIER:
Hm?

HUMAN RESOURCER:
Wij zijn een platform en jij bent de werkgever van jezelf jij geeft jezelf werk

REINIER:
Maar ik werk voor jullie.

HUMAN RESOURCER:
Nee, je werkt voor jezelf je bent een zelfstandig autonoom ondernemer!

REINIER:
Ah ja
ja, ik snap het.

HUMAN RESOURCER:  
Je werkt mét ons, niet voor ons.
Wij zijn een platform dat particulieren en zelfstandigen aan elkaar koppelt.
Je neemt via ons zelf werk aan.
Wij bieden alleen voor jou een manier om klanten te vinden en voor klanten om jou te vinden.

REINIER:
Yess
Helemaal mee.

HUMAN RESOURCER:
Heb je een beetje ervaring met dit soort werk?

REINIER:
Nou, niet met dit soort werk precies, maar thuis ben ik wel altijd de schoonmaker
mijn vrouw is meer van het koken en ik meer van het afwassen zeg maar
altijd al geweest.
En zeker nu met de kleine worden de dingen nogal snel een rommeltje
nou, u kent het wel
maar niet in professionele  context, nee.
Ik heb altijd gewoon werk gehad
of in dienst dan bedoel ik
Lang conciërge geweest op de 7e Montessori
dat was heel leuk.
Garderobe in Paradiso
dat was nachtwerk
en toen bij een fietsenmaker
dat was ook leuk
maar die ging failliet.
 

Dus ik zag jullie advertentie staan en toen dacht ik
nou, ik heb schoonmaken altijd al best wel leuk gevonden om te doen
dus ik dacht weet je wat
ik probeer dat eens
dus zodoende eigenlijk
als het ware.

HUMAN RESOURCER:
Oké, super
nou, dit is hoe het werkt,
als je bent ingelogd dan ga je naar het logo van de bezem
dan zie je hier een lijst met jobs die je kan aannemen, ja?
Mensen die iemand zoeken om schoon te maken, ja?

REINIER:
Uhuh

HUMAN RESOURCER:
Je ziet het aantal kamers
wat mensen willen
of ze huisdieren hebben
etcetera.
Hier zie je welk cijfer de klant op de ‘uitdagingsschaal’ heeft gegeven
nou, bij een één is het een kwestie van een doekje eroverheen, klaar -

REINIER:
en een negen of een tien is dan -

HUMAN RESOURCER:
Nou laten we het gesprek een beetje luchtig houden
jij kan dan hier invullen voor welk bedrag je die klus wel zou willen doen.

REINIER:
En dan ga ik erheen en dan maak ik ‘t gewoon schoon dus?

HUMAN RESOURCER:
Nou, nee
jij stuurt eigenlijk een offerte
en de klant kiest er daar één van
dat kan tot drie kwartier van tevoren, dus da’s fijn.

REINIER:
Drie kwartier?

HUMAN RESOURCER:
Ja, we gaan ervanuit dat niemand een job aanneemt die meer dan drie kwartier reizen is dat zou moeilijk winstgevend zijn natuurlijk.
Jij gaat toch bijvoorbeeld ook niet schoonmaken in Groningen dat slaat nergens op.

REINIER:
Nee, dat zou raar zijn
maar - eh - ik weet dus misschien pas drie kwartier van tevoren of ik moet werreke of niet?

HUMAN RESOURCER:
Oh maar de meeste klanten wachten niet tot drie kwartier van tevoren hooomdat ze dan de beste offerte vaak al kwijt zijn.

REINIER:
Ja en dat is voor hen dan dus de goedkoopste dan?

HUMAN RESOURCER:
Niet perse, je hebt ook een rating en recensies
en een ranglijst
Klik maar eens op het erepodium.
Kijk jij bent op dit moment nummer 5331 van de 5331 eenmansschoonmaakondernemingen in jouw regio, dat is ook logisch want je bent nog niet begonnen.
Maar als ik jou was zou ik dus zorgen dat je zo snel mogelijk die ladder op klimt.

REINIER:
En hoe ga ik dat doen dan?

HUMAN RESOURCER:
Ondernemen
ondernemen, ondernemen, ondernemen.
Gewoon de uren er in stoppen
en als ik je een tip mag geven, zou ik, als ik jou was, in het begin lekker onder de marktprijs gaan zitten.
Want je hebt nog geen reputatie maar dat is ook logisch he
ondernemen is investeren en dan pas oogsten

REINIER:
Oh!

HUMAN RESOURCER:
We hebben sinds kort ook achievements in de app
bijvoorbeeld deze: ‘De Vier Windrichtingen’
die krijg je als je een klus doet in Oost, West, Noord en Zuid in één dag.
daar krijg je dan badges voor en die komen op je persoonlijke pagina.
Leuk he?
Zo blijft het voor jou ook een beetje uitdagend.

REINIER:
Ah ja
en het werk zelf?

HUMAN RESOURCER:
Na aanname, pak je je schoonmaakspullen.

REINIER:
Me eigen?

HUMAN RESOURCER:
Eigen inboedel, ja

REINIER:
En moet ik die dan ook zelf betalen?

HUMAN RESOURCER:
Nou daar kan je dan dus rekening mee houden in je offerte, dat is ook weer dat stukje ondernemen hè.

REINIER:
Dus, stel, ik ben erreges he, en er zit daar een joekel van een wijnflek
die mense die hebbe so een hoog polig wit tapijt, en die hebbe misschien een feessie gehad, of wat mense te ete ofso, nou die hadde dan misschien een kleine en dat sijn se nie gewend, dus na, voor je ‘t weet, ligt so een glas wijn over tafel en dan druipt dat so op een tapijt.

Die mense die hebbe daar misschien wat zout op gegooid maar echt is dat er niet uitgegaan
en ik hep op dat moment toevallig geen HaaGeeRodewijnvlekkeverwijderaar bij m
maar ik zie daar in de kast, toevallig wel HaaGeeRodewijnvlekkeverwijderaar staan
die mag ik dan in principe niet gebruike?

HUMAN RESOURCER:
In principe niet nee. Is het duidelijk of heb je hier nog vragen over?

REINIER:
Nee
of nou ja, ja
maar -

HUMAN RESOURCER:
goed, dan ga je naar de klant toe op de afgesproken tijd, je doet het werk en erna kan de klant in de app aangeven of het naar wens was een rating en recensie achterlaten.
De klant betaalt van tevoren, dat geld blijft bij ons -

REINIER:
Waarom?

HUMAN RESOURCER:
Veiligheid
Dat blijft bij ons totdat het werk naar beide tevredenheid is afgesloten
Hij heeft 24 uur om dat aan te geven in de app
soms zijn klanten niet direct thuis om te controleren of alles goed is zo
en dan maken we het geld over naar jou
min de kosten die wij vragen voor het gebruik van ons platform.

REINIER:
En dat is -

HUMAN RESOURCER:
15%
Van elke 7 euro krijg jij er 6, wij er eentje.
Bijna alles gaat naar jou dus eigenlijk.

REINIER:
En als hij niet tevreden is?

HUMAN RESOURCER:
Of zij.

REINIER:
Hmm?

HUMAN RESOURCER:
Hij of zij.

REINIER:
Jaja, hij of zij.

HUMAN RESOURCER:
Klant kan ook een vrouw zijn natuurlijk he
of moeten vrouwen volgens jou soms zelf alles schoonmaken?

REINIER:
Nee
wacht, jij zei net zelf ook ‘hij’.

HUMAN RESOURCER:
Nee hoor, ik heb het altijd over ‘de klant’

REINIER:
niet, jij ze net ‘hij’.

HUMAN RESOURCER:
oh ja? wanneer dan?

REINIER:
Net.

HUMAN RESOURCER:
Volgens mij niet hoor
maar dat maakt niet uit.
Laten we afspreken dat we ‘de klant’ of ‘hij of zij’ zeggen.
Okee?

REINIER:

Okee, dus als hij - of zij niet tevreden is
wat dan?

HUMAN RESOURCER:
Ja
dan hebben jullie een geschil
dan maken wij het geld terug over naar de klant
en dan is het aan jullie zelf
om dat op te lossen en daar uit te komen.

REINIER:
Maar dat is toch niet eerlijk
die guy kan dan gewoon kiezen dan of ‘ie het geld overmaakt of niet
maar ik heb het werk wel al gedaan dan.

HUMAN RESOURCER:
Of girl.
Guy of girl.
Wij handelen ook niet in eerlijk
we bieden een contact en betaalservice aan
onder voorwaarden die we stellen.
Snap je?

REINIER:
Hmm
kan ik ook een rating van de klant achterlaten?

HUMAN RESOURCER:
Huh, nee
Natuurlijk niet.

REINIER:
Waarom niet?
Die kan toch ook aardig zijn
of vervelend
of z’n afsprake niet nakomen.

HUMAN RESOURCER:
Of haar afspraken.
Ja tuurlijk
maar dat bieden wij niet aan.

REINIER:
Maar hoezo niet dan?

HUMAN RESOURCER:
Ja, omdat we een platform zijn die een service aanbieden, en dat is er niet één van
we verkopen ook geen sjaals
dat bieden wij niet aan
voelt ook een beetje raar toch
bedrijven die hun klanten gaan recenseren
beetje creepy.

REINIER:
Wat?

HUMAN RESOURCER:
Oh uh
creepy?

REINIER:
Nee
bedrijven die hun klanten gaan recenseren?

HUMAN RESOURCER:
Ja, jij, ondernemer, bedrijf
schoonmaakaanbieder.

REINIER:
En die mensen doen wel een rating over mij?

HUMAN RESOURCER:
Ja.

REINIER:
En kan ik die dan ook erreges zien?

HUMAN RESOURCER:
Nee, die zijn voor de klanten onderling.

REINIER:
Maar ik kan natuurlijk ook gewoon een klantenaccount aanmaken

HUMAN RESOURCER:
Nee
dat is belangenverstrengeling
dat is tegen de voorwaarden
en als ik jou was zou ik die wel serieus nemen.
De voorwaarden
die heb je wel gelezen toch?

REINIER:
Ja, absoluut
maar hoe weet ik dan of ze tevreden zijn of niet?

HUMAN RESOURCER:

Nou, je kan ‘t ze vragen als je ze ziet bijvoorbeeld hè
of als ze je terugvragen dan zal ‘t wel goed zijn
maar dat is aan jou.
Jij bent de ondernemer
Wij bieden als bedrijf jou, als bedrijf, geen klanttevredenheidsonderzoek-service
Dat stukje customer outreach mag jij zelf gaan innoveren.
Leef je uit!
 

Wederom
wij bieden een service
en dat is er gewoon niet één van
jij moet zelf je bedrijf draaiende houden
en dat is er allemaal deel van
maar als je dat doet
kan je met ons heel ver komen.

Theatercollectief ‘Opening Statement’ speelt dit seizoen twee nieuwe voorstellingen in Amsterdam: ‘We doen ons best’ (Tolhuistuin) en ‘Horizon’ (Over het IJ Festival). De voorstelling ‘Class Warfare Forever’ is op 19 september nog één keer te zien in Zaal 3 van Het Nationale Theater in Den Haag. Kijk voor meer informatie op www.openingstatement.nl/speellijst.