November 2021 verzamelde de WBS hartenkreten van maatschappelijke organisaties. We vroegen naar hun doelstellingen, welke hobbels daaraan in de weg staan en wat linkse en/of progressieve politieke partijen gezamenlijk kunnen doen om die hobbels weg te nemen. Hieronder leest u de hartenkreet van Ieder(in).
Vijf jaar VN-verdrag Handicap in Nederland: een lustrum met twee gezichten. Aan de ene kant is er vijf jaar lang, met goede wil, gewerkt aan het verbeteren van de positie van mensen met een beperking of chronische aandoening. Aan de andere kant is er de weerbarstige dagelijkse praktijk van mensen met een beperking, voor wie op alle levensgebieden nog zoveel werk te doen is. Mensen met een beperking of chronische aandoening worden bij het maken en uitvoeren van beleid nog steeds over het hoofd gezien, ondanks dit door Nederland ondertekende mensenrechtenverdrag. De overheid heeft geen antwoord op de meer complexe, meervoudige hulpvragen en er is weinig ruimte voor maatwerk. Hierdoor lopen mensen vast op de veelheid aan beleidsmatige hokjes waarin hun leven is ingedeeld.
Sinds de decentralisaties zijn miljoenen ouderen en mensen met een beperking of chronische aandoening voor hun zorg, ondersteuning en participatie aangewezen op het complexe geheel van gemeenten, zorgaanbieders, zorgverzekeraars en tal van andere uitvoerende organisaties. Dat pakt voor een substantieel deel van hen slecht uit. Door het uitblijven van passende zorg en ondersteuning neemt de zorgzwaarte toe, stijgen zorgkosten en komt participatie onder druk te staan. In onze brede achterban is sinds 2015 het aantal crisis-plaatsingen, dak- en thuislozen, personen met verward gedrag, thuiszitters, zorgmijders, vrijstellingen uit onderwijs en zieke en overbelaste mantelzorgers, sterk toegenomen.
De drie grootste voorspellers van escalatie zijn gebrek aan zicht op de vraag áchter de vraag, gebrek aan erkenning van de impact van een aandoening of beperking en structurele overvraging van mensen en hun naasten. Wij zien dat het versnipperd en níet integraal kijken naar de zorg- en levensvraagstukken van mensen ook één van de grootste veroorzakers is van de stijgende zorgkosten. Willen we de zorgkosten beheersbaar houden en echt recht doen aan het VN-verdrag Handicap, dan moeten we de zorg- en maatschappelijke vraagstukken van mensen met een beperking of chronische aandoening in samenhang gaan bekijken.
Zij lopen op alle levensgebieden tegen extra drempels aan. Drempels bij de toegang tot zorg, tot vervoer, tot gebouwen, tot onderwijs, tot arbeid, tot het verkrijgen van een toereikend inkomen of een passende woning. Uit onderzoek blijkt keer op keer dat mensen met een beperking of chronische aandoening forse achterstanden hebben ten opzichte van mensen zonder.
Landelijke en lokale politici kunnen de komende jaren deze obstakels helpen wegnemen. Zij kunnen, door integraal naar de zorg- en maatschappelijke vragen van mensen met een beperking of chronische aandoening te kijken, het verschil maken tussen uitsluiting en volwaardig meedoen. Effectieve preventie vraagt om breder te kijken dan naar de zorg alleen. Meedoen in de maatschappij is een bewezen, effectief werkend ‘medicijn’. Het verrichten van werk, het volgen van onderwijs, het hebben van bestaanszekerheid en erbij horen, hebben een remmend effect op de behoefte aan zorg.
Daarom luidt onze hartenkreet aan de (gehele) politiek: Bekijk de zorg- en levensvraagstukken van mensen met een beperking of chronische aandoening in samenhang. Ontwikkel een integrale visie op de zorg, ondersteuning én maatschappelijke participatie van mensen met een beperking of chronische aandoening. Laat toegankelijkheid en ‘design for all’ deel uitmaken van een dergelijke visie ontwikkel beleid stelselmatig met de mensen over wie het gaat en hun vertegenwoordigers.
Illya Soffer,
directeur Ieder(in)