Van de regisseur

De voorstelling SNIKHEET neemt je mee naar een theatrale bewonersavond in Amsterdam-Noord met opstandige bewoners uit de volkswijken en idealistische nieuwkomers.

Parels voor de Zwijnen maakt community-theater op locatie over maatschappelijke thema’s. Wat onze voorstellingen bijzonder maakt is dat we fictief drama en de rauwe werkelijkheid laten samenkomen. Professionele acteurs vertolken de fictieve rollen en amateurspelers uit de buurt vertellen een gedramatiseerde versie van hun eigen levensverhaal.

Sinds ik in 2016 in Amsterdam-Noord kwam wonen zijn de verschillen in dit stadsdeel boven het IJ me steeds meer op gaan vallen. Met de komst van nieuwe bewoners veranderde de openbare ruimte en werd de tweedeling tussen arm en rijk groter. Als theatermaker voel ik de noodzaak en urgentie om daarover voorstellingen te maken.

SNIKHEET maakt inzichtelijk en invoelbaar hoe de tweedeling tussen arm en rijk opspeelt bij de energietransitie. De ervaringen en ideeën van vooruitstrevende nieuwe bewoners van Amsterdam-Noord enerzijds en vertegenwoordigers van het armere volksdeel anderzijds vormen de basis van de voorstelling.

De setting is een openbare inspraakavond voor ‘Noorderlingen’. De toeschouwers worden verwelkomd alsof zij op een bewonersbijeenkomst zijn afgekomen. Vrijwilligers schenken koffie en thee. Een glimlachende bestuurder babbelt wat met de binnenkomers. Op de achterwand wordt een spandoek opgehangen. Een ambtenaar probeert dat tegen te houden: ‘Dit is een informatiebijeenkomst, we gaan hier géén actie voeren!’

De meeste spelers bevinden zich onder het publiek. Gejouw en gefluit uit het publiek als de stadsdeelbestuurder de bijeenkomst aftrapt. Hij houdt een bevlogen verhaal waarin het woord ‘wij’ nogal vaak voorkomt: ‘WE staan op een klimaat-kruispunt! Laten WIJ als Noord-bewoners het voorbeeld nemen. WE gaan onze warmte eerlijk verdelen en ervoor zorgen dat iedereen die kan betalen. Met elkaar gaan WE ervoor zorgen dat Amsterdam Noord het eerste circulaire gebied van de stad en van het land wordt!’

Het roept bij de oude bewoners vooral woede en wanhoop op. Zij wonen in honderd jaar oude huizen waar nooit iets aan is gedaan. Ze kunnen de energierekening van hun slecht geïsoleerde huizen nu al niet meer betalen En hoezo moet er worden gestemd over dit plan? Heeft hun stem er ooit toe gedaan?

Saskia Huybrechtse
Artistiek leider en regisseur Parels voor de Zwijnen

De voorstelling Snikheet is tot eind oktober te zien op verschillende locaties in Amsterdam Noord. Ga voor meer informatie naar www.parelsvoordezwijnen.com

SNIKHEET

BRAINFRAME 

Aletta is voor deze participatieavond uitgenodigd door Paul de bestuurder om te vertellen over haar bijzondere manier van leven in een drijvend dorpje watervilla's: de Zuivervloot. Ze ziet zichzelf graag als een pionier in duurzaam wonen en is bijzonder trots op haar onafhankelijkheid.

Paul de bestuurder die de avond leidt, moest plotseling weg omdat hij geen oppas voor z’n kinderen heeft geregeld. Hij ligt in scheiding. Aletta heeft het even van hem overgenomen. Aletta staat voorin de zaal en legt aan Anna uit hoe bij hun in de wijk het circulaire brainframe werkt. Anna is 78 jaar en heeft nog de tijd meegemaakt van gaspenningen en een meterkastje.

De andere personages zijn allemaal bewoners die naar de inspraakavond zijn gekomen. Ze zitten in de zaal en gebruiken de inspreekmicrofoons die op verschillende plekken in de zaal staan.

ALETTA
Maar eigenlijk hebben wij zo'n systeem bij de ZUIVERVLOOT Anna.

ANNA
Met penningen?

ALETTA
Nee nee, niet met penningen, dat is helemaal niet nodig. Het is het BRAINFRAME. Echt een heel slim systeem met al onze zonnepanelen, warmtepompen, huishoudelijke elektronica, opslagstations, afijn noem maar op, die staan allemaal met elkaar in verbinding. En alles wat we over hebben, verdelen we weer onder elkaar. Dus als de buurman wat langer wil douchen, nou ja, dat heb ik daarnet al verteld. We weten dus precies hoeveel energie we allemaal verbruiken.

Dat is net als jij vroeger met je muntjes, Anna!

ANNA
Daar is die buurman weer. Werkt ie wel gewoon?

MOHAMED
Als ik het goed begrijp houdt iedereen elkaar in de gaten?

ANNA
Hey buurman, douche je niet te lang?

ALETTA
Zo gaat dat natuurlijk niet helemaal.

PAM
Afgelopen zomer tijdens de hitte stond iedereen op het heetst van de dag gewoon z’n tuin te sproeien en z’n plastic zwembad te vullen. Over een paar jaar staan wij hier ook uren in de rij voor een litertje water.

EVA
Afgelopen winter, begin maart om 8.30 uur ’s ochtends! Ik was nog niet aangekleed. Gaat de bel. De energie coach…
‘Goedemorgen, kijk is wat ik voor u bij me heb; een ZANDLOPER.’
‘Een zandloper?’

‘Ja, een zandloper mevrouw dan kunt u precies zien hoe lang je doucht.’

ANNA
5 minuten, toch?

EVA
Mag ik zelf uitmaken hoe lang ik douche.

ALETTA
Ach, dat is natuurlijk heel slim… thermostaat laaghouden…

EVA
Ik heb mijn verwarming al jaren laag! Je moet me zien zitten op de bank met dikke truien en beenwarmers onder een deken. En alles wordt maar duurder, alles het driedubbele. Hoe moet ik het allemaal betalen?

ALETTA
Misschien stoppen met roken?

EVA
Nou, ik dacht het niet, waar bemoei jij je mee?

ALETTA
Het is niet goed voor je. 

PAM
Weet je hoeveel meststoffen en pesticiden er worden gebruikt voor een sigaret. Elke peuk die jij opsteekt is een dikke ‘fuck you’ naar alle kleinkinderen.

EVA
Laat ik die nou niet hebben.

PAM
Je kan ook je kat wegdoen?

EVA
Klaas?
Nu moet je echt even ophouden!

PAM
Ja wat. Die zijn zo vervuilend!

MOHAMED
Waarom neem je geen kippen, Eva?

LILA
Oh ja die zijn leuk en die kan je ook aaien.

MOHAMED
Die zijn al veganistisch.

ALETTA
Nou, veganistisch…nee.

LILA
Nee, ze eten ook wormen en insecten.

ALETTA
En je krijgt er een heleboel vliegen bij.

ANNA
En ratten en muizen.
Maar wel iedere dag een lekker vers eitje.

ALETTA
Egels, die moet je in je tuin zien te krijgen, moet je wel eerst je tegels uit je tuin halen, goed voor de biodiversiteit.

ANNA
Die beesten schijten je hele tuin onder! Waarom denk je dat ik tegels heb?

ALETTA
Ja, het zijn enthousiaste poepers. 

ANNA
Nou, ik wil serieus even wat zeggen tegen al die mensen van wie ik geen tegel in m’n tuin mag. Mijn tegels blijven liggen waar ze liggen! Ik heb een scootmobiel en die parkeer ik lekker in mijn tuin op TEGELS! Het gaat al jaren goed, nooit problemen en nou moet het van die nieuwe buren anders… ‘Goed voor de beestjes’, zeggen ze dan. En dan met zo’n bekakte stem?!
Ik heb ze gezegd: elke tegel die bij mij uit de tuin komt, gaat bij jou door de voorruit.

(Gejoel)

ALETTA
Maar we moeten verduurzamen om de aarde te redden. En echt alle kleine beetjes helpen. Ieder snippertje… Elke tegel.

EVA
Wie zijn hier nu de ECHTE grote vervuilers? Niet Anna met haar tuintegel of ik met mijn peuk en mijn Klaas. Ik HEB geen auto. Ik heb vier keer in mijn leven gevlogen…

PAM
Nou gaat het weer over vakanties en geld. DAT BOEIT NIET!

EVA
Nee, mij wel. Ik heb het namelijk niet.

ALETTA
Maar hoezo gaat het om geld! Daar gaat het bij mij niet over!

EVA
Het gaat alléén maar over geld!

Mijn belastingcenten zitten in jouw Tesla en subsidies voor jouw zonnepaneel. Duizenden! En wat krijg ik ervoor terug? Ik mag een paar meter folie af komen knippen voor achter m’n cv… op mijn knieën en met plakband de kieren dichtplakken van het achterstallig onderhoud, dat de Corporatie vertikt om uit te voeren. En ik krijg een zandloper! Om korter te douchen!

Dat bedenkt iemand die het probleem niet kent. Dat is een laffe sigaar uit eigen doos, die ik moet betalen met dankbaarheid.

Al die zogenaamde goedbedoelde adviezen, het is zo vernederend.

Dus kom me niet lastigvallen met dat we de aarde moeten redden, terwijl ik en mijn buren in de kou zitten. En nu ga ik even buiten een sigaretje roken.

COR VAN DE CORPORATIE

Cor is de ‘liaison officer’ bij de Corporatie, het contact tussen de woningbouwcoöperatie en de wijk in Noord. Hij heeft in de vorige scene uitgelegd hoe de omschakeling van gas naar stadswarmte zal gaan maar hij is eruit gegooid door Eva, een bewoonster die strijdt voor haar wijk en de bewoners.

Cor komt terug en staat in de deuropening van de zaal.

COR
Soms… soms droom ik van Amsterdam-Noord.
Echt. Dan droom ik dat alle bewoners weg zijn.
Ik loop door de wijk en het is stil.
Alle auto’s zijn weg.
Jullie zijn allemaal weg.
En ik… ik sloop hier alles.
Ik heb zo’n sloopkogel in mijn hand en ik sla alles plat. Alles.
Geen steen staat meer op de andere, al die ouwe rommel.
Maar ook alle praatjes, de kletspraatjes over stiekeme afspraken die wij zouden hebben, het geklaag en het gezeur en al die herinneringen.
En al het geld en de tijd dat dat allemaal gekost heeft.
Ik ruim alles schoon op. En niemand klaagt, want er is niemand.
En dan pak ik alle huisjes uit, gloednieuw, dat ze nog ruiken naar fabriek en dan bouw ik hier een gloednieuwe wijk, volgens de nieuwste Europese normen.
En dan komt er een trekker met een warmtebuis en ik leg die warmtebuis in de straat en ik sluit al die huizen een voor een aan.
En dat iedereen en jullie allemaal dan terugkomen in die huizen, die warm zijn en droog en waar alles het gewoon doet.
Jullie zouden naar mij toekomen en zeggen dank je wel Cor. Dank je wel dat je dit hebt geregeld.

IK BEN WEER DIE BOZE EVA

Eva loopt voor naar het midden van de zaal en vertelt een persoonlijk verhaal over haar strijd met de coöperatie en wat dat met haar doet.

EVA
En nu ben ik zeker weer die boze Eva?
Maar ik ben niet boos geboren.
Dat komt door al die plannen van jullie.
Al die plannen en ambities.
Die niet over ons gaan.
Voor jou Paul is het je werk om plannen te maken.
Voor jou zijn het plannen. Die mogen mislukken.
Voor mij zijn die plannen mijn leven.
Mislukken heeft consequenties.

Ik kan niet weg van die plannen van Paul.
Ik kan niet op vakantie van Paul.
Ik kan niet weg van KAN, of ‘van het gas af.’
Ja ik ben Eva, ik heb een grote mond.
Maar niemand anders die het doet.
Ik doe het niet voor mezelf.
Ik verzin die plannen niet.
De gemeente verzint iets, en hup ik moet weer in actie.
Wie van jullie maakt zich nu werkelijk druk om die grote groep die door het ijs zakt?

Ik moet het doen!

Ik spreek de hele dag met mensen als Paul.
Zij gaan terug naar een lekker warm huis,
maar ik keer weer terug in m’n koude schimmelwoning waar ik wel de volledige huur voor moet betalen.

Ik verhuis al veertig jaar van het ene slechte huis naar het andere slechte huis.
Al veertig jaar krijg ik te horen.
Eva, jij doet er niet toe.
Maar zoals een kind recht heeft op een veilige omgeving heeft een bewoner recht op een veilig huis.

Ik ben opgestaan, ik ben langs alle huizen gegaan, langs alle bewoners.
Ik heb een zwartboek gemaakt met foto’s van al die huizen.
Ik ben tegengewerkt en geïntimideerd door de Corporatie.
Maar ik heb volgehouden.
En het is me gelukt.
Mijn wijk wordt na jaren knokken eindelijk gerenoveerd.

ALETTA
Dat is toch geweldig!

(Anderen vallen bij)

EVA
En nu na alles wat ik voor elkaar heb gekregen kan ik nu zeggen;
ik doe ertoe en mijn buren ook.
Wij doen er allemaal toe.
Er zijn zoveel mensen die het gevoel hebben; ik doe er niet toe.
Ik heb toch geen geld.
Ik lever de maatschappij niets op.
Maar wij maken wel de wijk.
Doordat we naar elkaar omkijken.
En voor elkaar zorgen.

MOHAMED
We houden van je, strijder.