Door: Klara Boonstra
Directeur Wiardi Beckman Stichting

Een van de electorale mysteries van nu is dat links in de stembusstrijd de wind maar niet in de zeilen krijgt. Terwijl het veel eerder en scherper dan rechts de politieke urgentie heeft onderkend van de grote vraagstukken van deze tijd: de klimaatcrisis, de toenemende ongelijkheid, de scherper wordende sociale tegenstellingen, de segregatie in de steden, de ontspoorde marktwerking in de publieke voorzieningen.

In de hele westerse wereld zien we dat welvarende kiezers progressiever en liberaal stemmen, terwijl de oude arbeidersklasse juist naar rechts trekt of niet meer wil stemmen. In Engeland verkruimelt de Red Wall, in de VS is de Rust Belt republikeins geworden, het voormalig Oost-Duitsland is in handen van de AfD gevallen en in Nederland zien we Oost-Groningen en de Limburgse mijnstreek naar de PVV bewegen. Jonge mensen kiezen vaak zowel op rechts als links meer identitaire partijen.

Het lijkt alsof de electorale crisis van links tevens een geloofwaardigheidscrisis is. Mensen weten best wat er aan de hand is, ze ondervinden daar zelfs de gevolgen van, maar geloven niet dat de linkse partijen voor hen een oplossing kunnen bieden. En waarom zouden ze ook?

Paul Mason formuleert een interessante analyse over vertrouwen in linkse politiek (in antwoord op het artikel van Tony Blair dat in vertaling in dit nummer van S&D staat). Hij onderscheidt twee groepen die sociaal-democraten niet bereiken. Allereerst de afhakers, de oude achterban, die zag dat links het collectivistische bastion van de verzorgingsstaat niet heeft kunnen verdedigen. Waarom zouden zij nu nog denken dat ze in de toekomst bij pech wel mogen vertrouwen op de gemeenschap?

En daarnaast de jongeren, die niet aanhaken. Het lijkt haast onmogelijk om jongeren in solidariteit en herverdeling te laten geloven. Mason stelt dat het neoliberalisme de cultuur van collectieve strijd en verzet heeft vernietigd. Welke vijftig-minner weet nog dat onze sociale zekerheid in feite ontstaan is uit broodfondsen om collectief gedragen risico’s te ondervangen? Wat hebben jongeren aan die historische waarheid als zij in hun leven vooral te maken krijgen met flexcontracten en afwenteling van maatschappelijke risico’s op individuen? Jonge generaties hebben geleerd strijd te leveren aan de hand van hun individuele identiteit: hun gender, etniciteit of seksualiteit vormt een solide kern van verzet in het digitale tijdperk.

Het is vrij logisch dat deze twee groepen, de af-gehaakten en de nog niet aan-gehaakten, klimaatongelijkheid, segregatie en de ontmanteling van publieke voorzieningen ook als individuele problemen ervaren en dus simpelweg geen oog hebben voor collectieve oplossingen. Beide groepen hebben geleerd dat slagen of falen afhankelijk is van hun eigen gedrag. Ze herkennen het collectief simpelweg niet als oplossingsstrategie, omdat deze nergens in hun leefwereld meer zichtbaar of succesvol is.

Laten we die twee groepen, zoals Mason voorstelt, beschouwen als twee kanten van dezelfde medaille, in plaats van ze tegenover elkaar te plaatsen als uiteinden van het politieke spectrum die we niet goed kunnen bereiken. We moeten onze ideeën zo vormgeven dat we de angsten en verlangens van beide groepen met elkaar combineren. Dat kan door maatregelen voor duurzaamheid consequent te toetsen op rechtvaardigheid, door betaalbare en goede woningen voor jongeren én ouderen na te streven et cetera. De verschillende identiteiten en waarden hoeven elkaar niet in de weg te staan. De linkerkant van het politiek spectrum moet een plek zijn waar de oude arbeider en de woke jongere zich allebei thuis kunnen voelen, omdat ze gezamenlijk in solidariteit tegen ongelijkheid en voor gelijkwaardigheid willen strijden.

Auteur(s)

Dossiers

Voor een thematisch overzicht van al onze artikelen en publicaties, zie onze dossiers

Steun de Wiardi Beckman Stichting

Veel van onze onderzoeksprojecten en publieke bijeenkomsten zijn mogelijk gemaakt door giften van donateurs. Ook S&D zouden wij niet kunnen maken zonder donaties.

S&D bestaat sinds 1939 en verschijnt zes keer per jaar. Oude nummer kunt u doorzoeken via het register (1939-2023) of op thema. De redactie bestaat uit: Paul de Beer, Nik de Boer, Meike Bokhorst, Wimar Bolhuis, Josette Daemen, Patricia Dinkela [eindredactie], Janneke Holman [eindredactie], Tim 'S Jongers, Ruud Koole, Marijke Linthorst, Annemarieke Nierop [hoofdredactie], Arjan Reurink en Bram van Welie.

S&D wordt uitgegeven door Van Gennep. Een los nummer kost € 17,50, en jaarabonnementen (vol tarief) € 84,50 (te bestellen via: info@vangennep-boeken.nl).

Een online abonnement kost € 2 per maand. U kunt zelf een account hiervoor aanmaken onder mijn S&D, of stuur een e-mail naar send@wbs.nl.

Oude nummers kunt u downloaden vanaf de website van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen. Voor een overzicht van auteurs per nummer, raadpleegt u het register van S&D (1939-2023)

Inzenden kopij

De redactie van S&D verwelkomt kopij. Artikelen kunnen worden gemaild naar send@wbs.nl. Artikelen aanleveren in Word, bronvermelding in eindnoten (apa). Richtlijn aantal woorden: 2000-2500. Idealiter vormen artikelen in S&D een mix van wetenschap, politiek en essay. De redactie van S&D beslist over plaatsing van binnengekomen kopij. Ze beoordeelt daarbij op basis van de volgende criteria:
- een heldere opbouw en schrijfstijl (geen jargon) en duidelijke vraagstelling
- een goede onderbouwing van standpunten met argumenten, weging van de tegenargumenten en bronvermelding
- vernieuwing van de gedachtevorming binnen de sociaal-democratie
- toegevoegde waarde t.o.v. bestaande inzichten/onderzoeken
- politieke relevantie

Redactie

Redactieadres: Wiardi Beckman Stichting
Emmapark 12, 2595 ET Den Haag
Telefoon [070] 262 97 20
send@wbs.nl

Uitgever: Uitgeverij Van Gennep
Nieuwpoortkade 2a
1055 RX Amsterdam
info@vangennep-boeken.nl

Documenten