De PvdA is inmiddels zeventig jaar oud, maar staat er getuige de opiniepeilingen en laatste verkiezingsuitslagen beroerd voor. Over de oorzaken daarvan valt veel te zeggen, maar tegelijk is de noodzaak van de sociaal-democratie groter dan ooit.
De sociaal-democratie, zeker die in de naoorlogse variant, heeft steeds de emancipatie van en de solidariteit tussen mensen als kernwaarden gehad. De ontplooiing van elk individu, ongeacht afkomst, was een belangrijk doel, dat bovendien alleen kon worden bereikt als ook de gemeenschap waarin dat individu zich bevond zou bloeien. Direct bij de oprichting van de PvdA werd dat samengevat in de leuze van het ‘personalistisch socialisme’.
Die kernwaarden van emancipatie en solidariteit zijn altijd gebleven, ook al werden door Wim Kok in de jaren negentig enkele, zijns inziens overbodige ideologische veren afgeschud. Deze kernwaarden vormen het hart van haar gedachtegoed en hebben nog niets verloren aan waarde. De groeiende vermogensongelijkheid en dreigende tweedeling tussen hoog- en laagopgeleiden laten bijvoorbeeld zien dat sociale rechtvaardigheid en ‘verheffing’ bij uitstek actuele waarden zijn, al zouden we voor de laatste term nu een ander woord gebruiken.
Die combinatie van emancipatie en solidariteit stelde de sociaal-democratie bovendien in staat verschillende groepen aan zich te binden. De sociaal-liberale richting legt meer de nadruk op individuele ontplooiing; klassieke sociaal-democraten meer op georganiseerde solidariteit. Het evenwicht daartussen bepaalde het belang en in hoge mate ook het succes van de sociaal-democratie.
