Kent u uw huisarts nog? Een goede band met een vaste huisarts, een telefoon die wordt opgenomen, binnen een dag terecht kunnen in uw eigen vaste praktijk en netjes begroet worden door de receptioniste. Het lijkt op de beschrijving van een standaard huisarts-patiënt-relatie maar dat is steeds vaker niet het geval.

Telefoons worden niet opgenomen, er wordt niet teruggebeld, de eerst mogelijke afspraak is over twee weken, afspraken zijn online, steeds een andere huisarts die u niet kent en medicatie-voorschriften die niet worden doorgegeven aan de apotheek.

Commerciële bedrijven kopen in groten getale huisartspraktijken over van huisartsen die met pensioen gaan, vaak van eenmanspraktijken. Onlangs wilde een aantal jonge huisartsen een dergelijke praktijk overnemen in Zwolle, maar hierbij zouden ze € 500.000 aan goodwill moeten betalen. Dat konden ze niet. De financiële holding Co-Med kon dat wel en nam de praktijk over. 

Goed voorbereid gaan financiële partijen dergelijke overnames over het algemeen niet in. Vaak staat geen (vast) personeel klaar, wat uiteindelijk resulteert in dichte praktijken, onbereikbaarheid en een ondermaatse en onpersoonlijke service.

Het gebeurt ook in Den Haag. Ik sprak met 84-jarige vrouw die altijd een uitstekende huisarts gehad heeft aan de Bordewijklaan in Mariahoeve, totdat deze praktijk plotseling bleek te zijn overgenomen door Co-Med. Zij was hiervan niet op de hoogte gesteld, wat wettelijk wel verplicht is. 

De vrouw kwam er pas achter toen ze bij de apotheek haar gebruikelijke medicatie wilde ophalen en ze te horen kreeg dat de huisarts het recept niet had doorgegeven. Compleet verrast belde zij de praktijk op. Ze had die medicatie absoluut nodig. Er werd niet opgenomen; er werd gevraagd een bericht in te spreken zodat ze zo spoedig mogelijk teruggebeld kon worden. Het belletje terug bleef echter uit. De volgende dag ging ze weer naar de apotheek, maar er was nog steeds geen recept. Ze besloot naar de praktijk zelf te gaan, waar ze voor gesloten deuren stond. Ze kon niet telefonisch in contact komen, de praktijk was gesloten en ze had haar medicatie niet. 

Een andere vrouw van 91 uit Den Haag die ik sprak bevond zich in een vergelijkbare situatie, maar zij wist na anderhalve week toch een fysieke afspraak te krijgen. Ze kwam op tijd, maar merkte dat ze wel erg lang moest wachten terwijl er niemand anders in de wachtkamer zat. Uiteindelijk kwam er een medewerker langs die vroeg: ‘Wat doe je hier?’ ‘Ik heb een afspraak’, antwoordde de vrouw. ‘Maar er is vandaag helemaal geen huisarts, ben je niet afgebeld?’ De volgende week was er wel een digitaal spreekuur waar ze terecht zou kunnen. 

De grote bedragen voor goodwill die gevraagd worden bij overnames van huisartspraktijken zijn niet verplicht. De overdragende praktijk kan ook voor de patiënten kiezen en niet voor het grote geld. Sterker: het was al heel lang niet meer gebruikelijk om goodwill te vragen bij overnames van huisartsenpraktijken. Nu de financiële holdings bereid zijn deze sommen te betalen verdrijven zij jonge en enthousiaste huisartsen van de markt.

Een markt die helemaal geen markt zou moeten zijn. Praktijkhouders zijn investeerders geworden, die geen enkele medische verantwoordelijkheid dragen. De bedrijven maken grote winsten ten koste van de patiënten want goede zorg leveren kost veel meer geld dan slechte zorg leveren. 

In 2022 rapporteerde Co-Med - met tot op heden dertig praktijken in Nederland - een winst van € 1,2 mln op een omzet van € 9,3 mln. Een stijging van de winst van 170% vergeleken met 2021. Ondanks deze winsten heeft Co-Med wel gebruikgemaakt van de coronaregeling om niet in financiële problemen te komen.[1] Deze winst uit deze bv wordt niet terug geïnvesteerd in de zorg. Het doel is niet kwalitatief goede zorg leveren maar zo veel mogelijk geld overhouden voor de investeerders en de aandeelhouders. De commerciële ketens profileren zichzelf daarbij als dé toekomst van de zorg en als oplossing voor het huisartsentekort. Het doel van Co-Med is volgens de website ‘vernieuwing te brengen in de eerstelijns gezondheidszorg’.

In totaal zijn er nu 116 van deze soort huisartsenpraktijken in Nederland.[2] Den Haag telt tot op heden drie van zulke locaties die allemaal recent zijn overgenomen. De praktijk aan de Bordewijklaan die nu door Co-Med gerund wordt, is er daar één van. Co-Med Holding BV had aanvankelijk twee praktijken in Den Haag. Maar de praktijk aan de Esperantostraat is van de één op de andere dag gesloten en zonder mededeling aan de patiënten is alle zorg naar de praktijk aan de Bordewijklaan verplaatst. 

De commerciële keten van Centric Health runt de twee andere huisartsenpraktijken in Den Haag onder de naam van Haagse Zorg, aan de Herman Costerstraat in de Schilderswijk en de Berensteinlaan in Zuid-West. Centric Health is de huisarts van meer dan tienduizend inwoners. En net als Co-Med is ook CentricHealth al meerdere malen op de vingers getikt door de inspectie wegens de onbereikbaarheid van de praktijk.

Zuidwest, Mariahoeve en de Schilderswijk zijn wijken die veel inwoners kennen met een lage economische positie. Het is geen toeval dat financiële investeerders zich focussen op dit soort wijken. De huisartsenpraktijken krijgen hier hogere inschrijfgelden per patiënt van de zorgverzekeraars uitgekeerd vanwege de achterstandsregeling.

Dit kan zo niet doorgaan. Van de marktwerking in de zorg afstappen gaat zomaar niet, maar het zou al heel wat helpen als de overnames van commerciële ketens in de huisartsenzorg door holdings die geen ander doel hebben dan er geld uit halen, aan banden worden gelegd en er daarnaast een verbod komt op de goodwillsom bij de overname van huisartspraktijken.

Michel Vermeer
Beleidsmedewerker Haagse Stadspartij en student Bestuurskunde aan de Universiteit Leiden in Den Haag

Noten

[1] L1Nieuws (12 augustus 2023). Forse winstgroei bekritiseerde artsenketen Co-Med.

[2] Laura van Elst (2014). Zoveel commerciële huisartsenpraktijken telt Nederland. Skipr, geraadpleegd 14 april 2024.