Nederland doet met dit kabinet in Brussel steeds minder mee. Dit terwijl de steun onder Nederlanders voor Europese samenwerking in jaren niet zo hoog is geweest en geopolitieke uitdagingen juist vragen om een rol in het hart van Europa.
In het boek Dit is Europa haalt Hendrik Vos Margaret Thatcher aan. Nadat ze vaak met haar vuist op tafel heeft geslagen om ‘haar geld terug te krijgen’, krijgt ze in 1985 haar zin. Tijdens een top in het Franse Fontainebleau gaan de West-Duitse bondskanselier Kohl en de Franse president Mitterrand akkoord met een afdrachtskorting. De Britten zouden hier tot de Brexit gebruik van maken.
Thatcher realiseert zich niet dat zij op dat moment al achter de feiten aanloopt. Enkele weken voor de top van Fontainebleau had Mitterrand tijdens een herdenking van de slag van Verdun de hand van Kohl vastgepakt. Het leverde een emotioneel beeld op: de twee leiders van de voormalige aartsvijanden hand in hand in de stromende regen.
Gezamenlijk besluiten zij een nieuwe impuls te geven aan de Europese integratie die in de jaren tachtig was komen vast te lopen. Al in Fontainebleau worden voorzichtige stappen richting een volwaardige Europese Unie gezet, die uiteindelijk met het Verdrag van Maastricht zou worden vormgegeven. Thatcher was zo in haar nopjes met haar korting dat dit haar volledig ontging.
Uit dit voorbeeld blijkt weer eens dat de toekomst van Europa aan tafel wordt gevormd. Een plek waar de Nederlandse regering zich al een aantal maanden niet begeeft.
Terwijl de Italiaanse oud-premier Draghi waarschuwt dat Europa zonder extra investeringen een ‘langzame doodsstrijd’ tegemoet gaat, wekt de positie van onze regering in de Financial Times verbazing door juist minder geld in te willen leggen. Daarnaast staan de Nederlandse plannen voor natuur en stikstof diametraal op Europese regels en wordt de brief van minister Faber voor een opt-out op migratie gezien als een diplomatieke middelvinger.
De koerswijziging van ons land komt op een slecht moment. De herverkiezing van Donald Trump stelt Europa voor fundamentele vragen: is de EU in staat Oekraïne extra te stutten als Trump dit nalaat? Zijn we voorbereid op handelsoorlogen en hoe nu verder met de aanpak van de klimaatcrisis?
Wie zegt alle antwoorden op deze vragen te hebben is een huichelaar. Feit is wel dat we beter voorbereid zijn als we in Europa gezamenlijk opereren.
Terug naar de les van Thatcher. Voor haar eigen politieke gewin was de Britse korting op korte termijn gunstig, maar op de lange termijn verloor ze de slag. Dat Nederland zich met pogingen tot opt-outs op de doodlopende weg van de Britten begeeft, is een veeg teken. Onze toekomst ligt in Europa; in het belang van Nederland is het zaak dat het kabinet zich hiernaar gaat gedragen.
Ties Huis in ’t Veld
Internationaal secretaris PvdA
