Van de regisseur

Studio Julian Hetzel geeft een jaar basisinkomen weg aan één persoon. De ‘winnaar’ krijgt het geld op één voorwaarde: gedurende een jaar is diens leven een performance. Voor S&D selecteerde Julian Hetzel een aantal scenes uit de Grand Finale van There Will Be Light.

In een tijd waarin het steeds moeilijker wordt om ons een alternatieve toekomst voor te stellen, kwamen we bij Studio Julian Hetzel op het idee om € 15.000 uit onze eigen culturele financiering aan iemand weg te geven. Het proces voor het vinden van ‘de uitverkorene’ is de voorstelling geworden.

Wie worstelt om aan het eind van de maand rond te komen heeft niet de tijd en mentale ruimte om zich een andere toekomst voor te stellen. There Will Be Light experimenteert met een alternatieve toekomst, gebaseerd op het idee dat iedereen een onvoorwaardelijk basisinkomen verdient; niet als gunst, maar als fundamenteel recht. Het kunstproject is een uitnodiging om te ontsnappen aan de wereld van behoeften en de wereld van verlangens binnen te stappen.

De voorstelling duurt acht dagen. De eerste zeven dagen bestaan uit publieke interviews met lokale kandidaten op een kunstmatig strand. Alle interviews zijn openbaar en iedereen kan zich aanmelden. Aan het eind van elke dag wordt een dagwinnaar gekozen. Op de achtste dag komen de zeven dagwinnaars terug voor een laatste, allesbepalende Grand Finale.

Dak- en thuislozen beslissen wie het geld krijgt omdat deze groep normaal gesproken weinig tot geen zeggenschap in onze maatschappij heeft. Daarmee hopen we een gesprek op gang te brengen over de waarde van geld, wie het verdeelt en hoe we de betekenis van arbeid kunnen heroverwegen.

Tijdens de Grand Finale begeleiden acteurs Christine van Stralen, Louis van der Waal en Niek Vanoosterweyck de kandidaten door drie selectierondes. Ze staan allemaal in een glazen kubus met spiegels en gevuld met zand – dezelfde kubus waar de interviews gedurende de week hebben plaatsgevonden. Op dit ‘strand’ reflecteren de acteurs tussen de selectierondes door in korte monologen over de thema’s van There Will Be Light: utopia, kunst en leven.

De werkelijke voorstelling begint na het applaus, op het moment dat de Grand Finale voorbij is en het publiek naar huis gaat. Een jaar lang improviseert de uitverkorene, zeven dagen per week, 24 uur per dag een performance van Studio Julian Hetzel genaamd ‘het leven’.

De volgende (en laatste) Grand Final van There Will be Light is te zien op 2 juli in het Grand Theatre Groningen. U kunt zich op de website therewillbelight.com aanmelden voor een interview met het panel tussen 24 juni en 1 juli. Doe mee of kom langs als bezoeker.

Julian Hetzel
Artistiek directeur Studio Julian Hetzel

There Will Be Light

Utopia verschijnt altijd aan de horizon.
Twee stappen die kant uit en hij wijkt twee stappen terug.
Nog eens tien stappen en de horizon trekt zich weer tien stappen terug.
Hoe ver ik ook kom, ik zal hem nooit bereiken.
Maar ik vraag me af, wat is dan het nut van Utopia?
Heel simpel: die zorgt dat we blijven lopen.

#

We weten wat we hier doen. Vanavond gebeurt het. Dit is het einde van de hoop en een nieuw begin. De romantische visie op kunst is verouderd. 'L'art pour l'art' is als de dinos: uitgestorven. Zelfs de kritische functie van kunst is als oude yoghurt: nog eetbaar, maar niemand staat erom te springen.

Kunst speelt de maatschappelijke rol van dienstverlener: kunstenaars moeten voorstellen leveren, in plaats van enkel kritiek. Voorstellen voor oplossingen, voorstellen voor genezing. Kunst fungeert als een sociaal smeermiddel, het heelt en het werkt. Ja. Oh ja, zeker wel. En kunst loont ook. Kunst loont.

De kunsten zijn een wezenlijk onderdeel van de kapitalistische structuren. De kunstenaar als cultureel ondernemer is een neoliberale natte droom: die vertegenwoordigt onbeperkt creatief kapitaal en out-of-the-box-denken.

Ons, kunstenaars, wordt gevraagd om onze visie en waarden te definiëren. En belangrijker: hoe ons werk bijdraagt aan de maatschappij. Wat we doen moet duurzaam, divers en inclusief zijn.

Volledig volgens de code van fair practice.

Niets is gratis. De overheid investeert in kunst en cultuur en verwacht aantoonbaar rendement. De samenleving betaalt voor de kunsten. In ruil daarvoor moeten kunstenaars hun nut bewijzen, kunstwerken maken die wat opleveren, een kwantificeerbaar resultaat. Wat niet gemeten kan worden, bestaat niet!

Dus, dit is ons voorstel: We kiezen voor herbestemming van onze subsidie. Wij hebben besloten een groot deel van het cultuurgeld dat ons, Studio Julian Hetzel, wordt gegeven, te investeren in een sociaal experiment.

Wij besloten het equivalent van een basisinkomen gedurende één jaar aan één persoon toe te kennen. We besloten € 15.000 in twaalf maandelijkse termijnen aan iemand uit te keren.

We besloten die persoon te zoeken op het strand en in deze stad. En het allerbelangrijkste: dit project, het toekennen van dit geld, gebeurt in het kader van de kunst. 

Het leven van de persoon die het geld zal ontvangen, wordt getransformeerd tot optreden.

De uitverkorene krijgt de hoofdrol in een lopende performance van Studio Julian Hetzel.

Een vrij, geïmproviseerd optreden van 1 jaar, 365 dagen, 24 uur per dag. Iedereen kon zich aanmelden, want iedereen verdient dit geld.

Voor de overgang van overleven naar een nieuwe vorm van vrij leven, is ruimte en tijd nodig.  En dat is wat geld je biedt. Daarmee kun je de wereld van behoeften inruilen voor de wereld van verlangens en dromen. Een wereld van mogelijkheden.

Als je bezig bent te overleven, ben je gevangen in het hier en nu. Je hebt geen toekomst, geen tijd om te experimenteren. Hopeloosheid is niet het gebrek aan hoop, maar het gebrek aan ruimte om je iets anders voor te stellen.

Wat wij hier doen is onze plicht aanvaarden en precies doen wat er van ons verwacht wordt. Door de daad bij het woord te voegen, leggen we de kortst mogelijke link tussen kunst en sociale transformatie. Dit is de kunst van impact.

Rijkdom is beter dan armoede, al was het maar om financiële redenen. Ieder mens in de wereld verdient een onvoorwaardelijk basisinkomen niet als gunst, maar als fundamenteel recht.

Wij leven in Luilekkerland, en ja: er is geld voor iedereen, maar het is niet eerlijk verdeeld. Wat wij doen is een gebaar, een actie die misschien maar weinig effect heeft. Maar wat telt is het gebaar. Een gebaar is een lichamelijke beweging, van de armen, handen of het hoofd dat een idee moet uitdrukken. Een gebaar is een cultureel gecodeerde handeling. Een abstractie van een veel groter concept.

Het gebaar dat we met dit project maken is onvolledig: noch universeel, noch basic. Een onvoorwaardelijk zal het ook niet zijn, want we vragen er iets voor terug: een jaar van iemands leven inkaderen als kunst.

Iets voor niets... niets voor iets.

Ons gebaar is symbolisch, want we kunnen het geld maar aan één persoon geven...

Die keuze roept een belangrijke vraag op: hoe vind je de juiste persoon? Er bestaat geen eerlijke selectieprocedure, omdat mensen niet met objectieve parameters te evalueren zijn. Het is dus eigenlijk onmogelijk, omdat iedereen dit verdient. Toch moeten we het doen. We moeten kiezen.

We hebben drie ervaringsdeskundigen van het dagelijks leven gevraagd ons te helpen bij deze beslissing en de beoordeling van de kandidaten. Na de oproep tot deelname hebben we een reeks interviews gehouden. 70 in 7 dagen. Ons panel koos elke dag één kandidaat. Vanavond zal dus één van de zeven de uitverkorene worden.

Gewoonlijk beslist een stel bureaucraten over de verdeling van het geld. Maar misschien kan het anders. Wij stellen een ander soort panel voor. Een panel met een ander perspectief. Vandaag gaan zij over het geld. Ons panel bestaat uit drie mensen die in deze stad op straat leven. Drie dak- en of thuislozen die onze kandidaten kiezen.

Het is aan jullie.

#

Dat je moet werken ligt aan de basis van het sociale akkoord. Werk is zowel een uitoefening van de individuele moraal als een collectieve verplichting van ethische aard.

Werk je soms te veel? Ben je freelancer maar voel je de vrijheid niet? Wat zouden we kunnen zijn als we geen werkers waren?

Het omgekeerde van werk is niet werkeloosheid! Het is eerder: weigeren te aanvaarden dat je baan je leven beheerst. Je baan heeft een doel: een resultaat, een product, een loon. Voor 'beroep' lijkt het omgekeerde waar te zijn. We moeten dus van 'baan' naar 'beroep'.

Een beroep oefen je uit omdat het zinvol werk is. Niet omdat het een salaris oplevert.

In een beroep houd je je gewoon bezig met iets wat jou interesseert. Je haalt voldoening uit het doen. Je leeft gewoon.

#

Hoop is altijd buiten handbereik. Niet hier, niet nu, maar elders en in de toekomst. Als hoop niets meer is dan een projectie van het heden in de toekomst, dan kunnen we als kunstenaars deze temporele vector omkeren. Wat we moeten doen is de toekomst in het heden uitvoeren 

en doen wat utopisch lijkt. Kunst is de hoogste vorm van hoop.

#

Je bent er.

Welkom op jouw eigen strand. Hier ben je vrij om je horizon te verbreden.

Dit is de manifestatie van een concept: het leven in de praktijk.

Vanaf nu heb je de hoofdrol in een stuk dat het komende jaar elke dag wordt opgevoerd.

Wat er gaat gebeuren staat niet in een script. De improvisatie van 'het leven' is geheel aan jou.

Je ontvangt hier € 15.000 voor. Vanaf het moment dat je tekent, verandert jouw leven in een performance van Studio Julian Hetzel.

Dit is het moment waarop de kunst en het leven met elkaar versmelten. Jouw dagelijkse leven wordt een performance. Zet je een bakje koffie, dan is het kunst. Poets je je tanden, dan is het choreografie. De toe- en afname van je gewicht is een boetseerwerk, je slaap een standbeeld en elk gesprek een gedicht. Elke stap zet je op het podium. Iedereen die je ontmoet is een toeschouwer. Opdat je jouw performance in ononderbroken euforie mag opvoeren. Aan jou het podium.

De volgende (en laatste) Grand Finale van There Will be Light is te zien op 2 juli in het Grand Theatre Groningen. Tussen 24 juni en 1 juli vinden de publiek interviews plaats. U kunt zich nog aanmelden, of kom langs als bezoeker. Meer informatie: therewillbelight.com.

Op 30 juni organiseert Studio Julian Hetzel ook een publieke discussie over onvoorwaardelijk basisinkomen. Sprekers zijn onder andere Denise Harleman van Collectief Kapitaal en theatercriticus Wouter Hillaert. Kijk voor meer informatie op grandtheatregroningen.nl.