De PvdA en de verkiezingen van november 2006
In 'Verloren slag' analyseert de Wiardi Beckman Stichting de verkiezingsuitslag van 22 november 2006. De kiezers, zo stellen Becker en Cuperus, beide werkzaam bij de WBS, hebben de PvdA opnieuw een surprise party voorgeschoteld. Tussen het voorjaar en het najaar van 2006 brokkelde de kiezersgunst voor de PvdA in rap tempo af. Wat ging er mis?
In de PvdA is het tot nu toe erg stil gebleven in reactie op het op één na slechtste verkiezingsresultaat uit de geschiedenis van die partij. Dit boek wil de stilte doorbreken, materiaal aandragen voor de door de PvdA ingestelde commissie Vreeman en een debat op gang brengen over de noodzakelijke revitalisering van de PvdA. Er is, zo stellen de WBS-ers, meer aan de hand dan alleen een slecht gevoerde campagne. De verkiezingsuitslag laat een verzwakking van het politieke midden zien en een sterke opkomst van ‘flankpartijen’ ter linker- en rechterzijde.
De PvdA bevindt zich in een ongemakkelijke spagaat tussen het politieke midden en links; tussen traditie en vernieuwing; tussen hoger en lager opgeleiden; tussen toekomst-optimisten en toekomst-pessimisten. De permanente (en niet altijd even succesvolle) hervorming van verzorgingsstaat en publieke sector heeft tot onzekerheid bij veel burgers geleid en tot verlies aan vertrouwen in overheid en politiek. Er is sprake van een verrommeling van het publieke domein en een vervreemding van kiezers van de PvdA.
Met haar regeringsdeelname heeft de PvdA een gouden kans om zich te versterken, in termen van mensen, ideeën, programma en bestuurlijke innovatiekracht. Inhoudelijk en qua methode kan nu een nieuwe weg worden ingeslagen. Maar het zal niet louter ‘regerenderwijs’ gaan. Om de sociaal-democratische spagaat tussen lager opgeleiden en hoger opgeleiden, tussen traditie en vernieuwing, tussen beleidsintenties en uitvoeringsprestaties energiek te kunnen doorstaan, is een herbezinning nodig op de moderniserings- en hervormingskoers. Die moet steunen op een serieuze analyse van wat er economisch, sociaal en cultureel verandert en op een partijorganisatie in betere conditie, met haar basisfuncties beter op orde (politiek programma, kandidaatstelling, maatschappelijke verankering). Daarvoor is een herstelplan voor de PvdA nodig. De WBS ziet zich verplicht daaraan de komende tijd een forse bijdrage te leveren.
In het boek analyseert politicoloog Philip van Praag verder de verschuiving van kiezersvoorkeuren van PvdA naar het CDA en de SP aan de hand van de door de PvdA gevoerde campagne. De gunstige uitgangspositie van maart 2007 werd verspeeld door fouten en een gebrek aan aanpassingsvermogen. Van Praag meent dat de gebrekkige campagne van de PvdA, om te beginnen met de ontwikkelingen rond de AOW in het voorjaar, de verklaring vormt voor het debacle. ‘Het lerend vermogen van de partij, die al sinds 1994 bezig is haar campagne te professionaliseren, is bedroevend laag’, zo meent hij.
Media-onderzoeker Jan de Ridder laat zien hoe nieuwseffecten van de media het kiezersgedrag beïnvloedden – ten nadele van de PvdA. Cruciaal voor de PvdA was dat allerlei soorten nieuws in de media van de kanttekening ‘falen’ werden voorzien. Waardoor verspeelde de PvdA haar riante voordeel uit het voorjaar? De Ridder vat het als volgt samen: gebrek aan professionaliteit.
Liesbet van Zoonen, hoogleraar populaire cultuur, onderzoekt hoe de leiderschapsstijl van Wouter Bos de verkiezingsuitslag heeft beïnvloed. Zij laat zien dat tijdens de verkiezingscampagne het type ‘bindend’ leiderschap onder de kiezers juist niet populair was. Ze meent dat Bos en de PvdA in de komende tijd moeten laten zien dat bindend leiderschap en een gematigde politieke koers de enig mogelijke linkse keuze zijn.
Daarnaast is er in het boek aandacht voor de directe concurrenten van de PvdA. Gerrit Voerman en Paul Lucardie laten zien dat de PvdA niet alleen haar structurele overwicht op links kwijt is, maar hoogstwaarschijnlijk ook haar monopoliepositie binnen de sociaal-democratie. De SP transformeerde zich van een radicale socialistische partij tot een veel gematigder partij – een proces dat zij omschrijven als de sociaal-democratisering van de SP.
De politicologen Kees van Kersbergen en André Krouwel beschrijven de ontwikkelingen in het CDA. De christen-democraten hebben de afgelopen jaren op sociaal-economisch gebied een slalombeweging van links naar rechts en weer naar links gemaakt; maar op ethisch-cultureel gebied is de beweging rechtlijniger en meer rigide, in een monoculturele en conservatieve richting. Dat zal de PvdA, zo menen zij, nog voor duivelse dilemma’s plaatsen.
Bestellen
Als u 'Verloren slag' wilt bestellen, dan kunt u contact met ons opnemen via [070] 26 29 720 of info@wbs.nl. Als wij het boek op voorraad hebben, dan zijn de totale kosten € 20,- (inclusief verzendkosten).