Links is zijn ideologie kwijt. Onze samenleving heeft grote veranderingen meegemaakt sinds de zogenaamde overwinning op het communisme in de jaren negentig. Bijna vijftig procent van de mensen is hoogopgeleid en technologie heeft de wereld drastisch veranderd. Is het niet langzaam tijd voor een herijking van linkse waarden voor de eenentwintigste eeuw?
What’s left? Is een goeie vraag om eens mee te beginnen. Zeker binnen de traditionele kaders van tegenstellingen tussen werkgever en werknemer, politiek en economie, rechts en links en regering en oppositie.
Daarbovenop komen politieke waarden onder druk te staan door de beperkte houdbaarheid van onze aarde. In Sharm al Sheik hieden de vertegenwoordigers van landen binnen het Parijsakkoord begin november een klimaatconferentie en geen van de landen lijkt zijn klimaatdoelstellingen halen. Wat is de verhouding tussen deze realiteit en het linkse gedachtengoed?
De Partij van de Arbeid is de enige partij op links met bestuurservaring. Linkse partijen komen geloofwaardigheid tekort om als geldig alternatief te dienen voor een rechts-conservatief narratief. Hoe de vertaalslag te maken van ideologische standpunten naar geloofwaardig overheidsbeleid lijkt mij een belangrijk onderdeel van de sleutel naar politieke invloed in Den Haag. Dat kan niet een overtuigend antwoord zijn als linkse partijen onderverdeeld zijn in allerlei belangengroepen die momenteel de linkervleugel van de kamer bevolken. De PvdA en zijn voorganger de SDAP vinden hun ‘roots’ in massabijeenkomsten, manifesten en protesten waar ideeën samen kwamen in de gedeelde gemeenschappelijke hoop voor een betere toekomst voor iedereen. Tegenwoordig staat Denk voor de stem van mensen met een migratieachtergrond, Bij1 voor een inclusieve samenleving, de SP voor oude marxist-leninistische waarden en de PvdA voor de oudere generatie sociaal-democraten die het liefst teruggaat naar de tijd van Den Uyl of ‘in gelul kun je niet wonen’ op de arm getatoeëerd heeft. Hoe kan het dat een wooncrisis bestaat, terwijl de middelen en het geld wel voor handen zijn?
Moeten dan totaal nieuwe waarden worden geschapen die bij deze tijd passen? Nee, ideeën en discussies over een nieuwe koers worden overal gevoerd van de keukentafel tot aan partijcongressen en alles ertussenin. Het wiel hoeft niet opnieuw te worden uitgevonden. Zelfs de huidige regering heeft stappen gezet om mensen bij te staan bij het betalen van hun energierekening, iets wat voor overtuigde liberalen ondenkbaar zou zijn geweest dertig jaar geleden.
Linkse opvattingen zijn allang niet uitsluitend links meer, maar wat dan wel? Daar ligt nou juist de uitdaging. Hoe verenig je zoveel mogelijk bevolkingsgroepen onder één sociaal politiek containerbegrip. Dat is moeilijk, zeker in onze samenleving die gebouwd is op individuele zelfontplooiing. Mij lijkt een partij-overstijgende open discussie en toenadering tot de verschillende vleugels die de kleurrijke linkse kant van de kamer rijk is essentieel voor dit proces. Het liefst vandaag al, want ik zou graag ook kinderen willen krijgen zonder te moeten nadenken of de mensheid over vijftig jaar nog kan bestaan.
