Het basisinkomen is weer helemaal terug van weggeweest. Met één maatregel geen armoede en ingewikkelde bureaucratie meer klinkt natuurlijk prachtig, maar is het ook uitvoerbaar? Het alternatief van iedereen een baan lijkt al evenmin op de korte termijn realiseerbaar. Met kleine concrete stappen de bestaande nadelen van het bestaande sociale stelsel wegnemen is wellicht de beste weg.
Het idee is als onkruid. Hoe hard het ook bestreden wordt, het woekert ondergronds voort en weet na verloop van tijd steeds weer de kop op te steken. De bestrijders van het basisinkomen wijzen op het risico dat het kleurrijke en gevarieerde bloemperk aan sociale regelingen dreigt te worden overwoekerd door een amorfe groene massa. Maar de aanhangers van het idee juichen dat juist toe. Dan zijn er immers geen — dure! — tuinlieden meer nodig om ieder kwetsbaar plantje te onderhouden en zijn eigen behandeling te geven en minutieus alle onkruid te wieden. We kunnen de tuin dan juist rustig aan zichzelf overlaten en duizend (wilde) bloemen laten bloeien. Het basisinkomen is voor hen dan ook geen onkruid, maar heilzaam kruid — en voor sommigen zelfs het kruit waarmee het bestaande sociale stelsel kan worden opgeblazen.
De laatste tijd lijkt het onkruid weer terrein te winnen. Onder de raak gekozen titel Gratis geld voor iedereen maakte het recente boek van Rutger Bregman veel reacties los en discussies over het basisinkomen trekken grote aantallen enthousiaste bezoekers. Bregman ziet een basisinkomen als tegenwicht tegen de groeiende onzekerheid als gevolg van de flexibilisering, globalisering en robotisering. Een aantal Nederlandse gemeenten — waaronder Nijmegen, Groningen, Leeuwarden, Enschede en Wageningen — overweegt om een experiment met een basisinkomen op te zetten. Tegelijkertijd is de weerstand tegen het basisinkomen onverminderd groot. Naast het aloude argument dat een basisinkomen onbetaalbaar is, wordt invoering gezien als capituleren voor de hoge werkloosheid en de meest kwetsbare groepen aan hun lot overlaten. Opmerkelijk genoeg lijken zowel de meest fanatieke aanhangers als de doorgewinterde tegenstanders vooral in (en rond) de Partij van de Arbeid te vinden.
Lees de rest van het artikel in de PDF