Ik had vorige week het genoegen kennis te maken met de Mechelse burgemeester Bart Somers. We spraken beiden op de zogenoemde Trefdag van de VVSG, de Vlaamse VNG. Somers hield een bevlogen verhaal over hoe hij de sfeer in zijn stad in ruim tien jaar had weten om te toveren van gesegregeerde achterstandsdoem in inclusieve toekomstgerichtheid. Toen ik hem hoorde spreken wist ik opeens wat ik miste in het recente regeerakkoord.
Het valt op dat het regeerakkoord Vertrouwen in de toekomst vooral aandacht geeft aan migratie en taalverwerving. Controle op de instroom en eenmaal binnen zo spoedig mogelijk Nederlander worden, dat is de boodschap. Daar is op zichzelf niet zoveel op tegen, maar het 'integratiedossier' gaat over zoveel meer.
Want in hoeverre slaagt de Nederlandse samenleving erin de tweede, derde en zelfs vierde generatie van de migranten van weleer volwaardig deelgenoot te doen zijn van de Nederlandse samenleving? Hoe is het door velen geconstateerde onbehagen over de multi-etnische samenleving om te buigen in een sfeer van ‘samen de schouders eronder’? Daarvoor is eigenlijk maar één 'piste' beschikbaar: erin geloven en ervoor gaan. Dat liet Somers de driehonderd mensen in de zaal zien; het leverde hem een ovationeel applaus op. Zijn verhaal heeft twee pijlers: een veilige stad en participatie van iedereen. En hij gaf daarvan mooie voorbeelden.
Voorbeelden uit Mechelen
Het gesegregeerde onderwijs wist hij te doorbreken door witte ouders (groepsgewijs!) te laten kiezen voor de school in hun buurt in plaats van de witte school tien kilometer verderop. Zwarte wijken wist hij te mengen door een gunstig aanbod voor jonge gezinnen, waardoor de laatste oorspronkelijke bewoners ook weer wat aanspraak kregen. Het Suikerfeest wordt in de stad gevierd, maar Kerstmis blijft heilig als vanouds. Zwarte Piet werd niet vervangen, maar kreeg kameraden met een andere kleur. Het verhaal is hard voor mensen die niet willen, overlast geven of radicale taal uitslaan. Maar voor de Mechelaars die wél willen, is er het grote gebaar van erbij horen en kansen geven.
Nieuw kabinet
Over het belang dat ook ons nieuwe kabinet hecht aan veiligheid kan geen misverstand bestaan, maar over de inclusiviteit van het beleid is de boodschap op zijn minst ambivalent. Het lijkt erop alsof het kabinet denkt dat het zichzelf wel regelt. Maar discriminatie op de arbeidsmarkt moet actief worden bestreden. En de segregatie in het onderwijs kan worden tegengegaan door ouders groepsgewijze over te halen het anders te doen.
Maar misschien is dat ook wel eerst en vooral een lokale aangelegenheid. Somers laat zien wat het betekent om de realiteit van de diversiteit in een gemeente productief te maken. Het leverde hem de titel 'de beste burgemeester van de wereld' op.
> Dit blog is eerder al gepubliceerd op de website van het Kennisplatform Integratie & Samenleving.